Werkt het? Zo meet je effecten óók zonder nulmeting

Je bent enthousiast gestart met een project, programma of activiteit. Alles loopt, de eerste reacties zijn positief, en je denkt: wat levert dit eigenlijk op? Maar dan komt het besef: er is geen nulmeting gedaan. Kun je dan nog wel iets zeggen over de effecten?
Ja, dat kan. En toch is het slim om bij een volgend project wél vooraf te meten. In deze blog neem ik je mee in de wereld van effectmetingen. Wat is het precies? Hoe pak je het aan als je geen nulmeting hebt? En waarom is zo’n nulmeting dan eigenlijk zo waardevol?

Wat is een effectmeting eigenlijk?

Een effectmeting laat zien wat het directe resultaat is van jouw project of programma. Denk aan veranderingen in kennis, houding, gedrag of samenwerking. Effecten zie je op korte termijn: wat is er anders nádat mensen hebben meegedaan?

Effectmeting is iets anders dan impactmeting. Impact gaat over de langere termijn en raakt aan het grotere doel: wat verandert er op het niveau van onze missie? Effect gaat dus over de directe gevolgen van jouw activiteit zelf. En die kun je ook meten zonder nulmeting.

Geen nulmeting gedaan? Geen paniek.

Een nulmeting maakt vergelijken makkelijk: je weet waar je begon, dus je ziet beter wat er veranderd is. Maar ook zonder beginmeting kun je achteraf veel leren. Hoe dan?

1. Doe een documentstudie Bekijk jaarverslagen, notulen, oude rapportages of eerdere evaluaties. Wat was er bekend voordat jullie project startte? Soms vind je al veel terug over het beginpunt.
   
   
2. Vraag het je doelgroep Interview deelnemers of laat ze een vragenlijst invullen. Vraag wat er voor hen veranderd is: Wat wisten of deden ze eerst? Wat anders nu? Mensen vinden het vaak lastig om effecten onder woorden te brengen, dus help ze op weg met voorbeelden. Vraag bijvoorbeeld:
   • Wat heb je geleerd?
   • Wat doe je nu anders?
   • Wat heeft deze activiteit voor jou betekend?

3. Betrek anderen Spreek ook met collega’s of samenwerkingspartners. Wat zien zij veranderen bij de doelgroep? Wat valt hen op?
   
   
4. Deel op in stukjes Maak het behapbaar. Vraag niet “Wat is er veranderd?” maar “Wat is er veranderd in gedrag, in kennis, in samenwerking?” Kleine stappen maken het grote plaatje duidelijker.

Hoe meer mensen je spreekt, hoe betrouwbaarder je beeld wordt. En met een goed uitgewerkte eenmeting kom je vaak een heel eind.

Toch liever wél een nulmeting? Slim plan.

Een nulmeting geeft je veel:

• Je kunt resultaten echt vergelijken.
• Je weet wat er al was en wat er nog kan gebeuren.
• Je maakt prioriteiten en ambities expliciet.
• Je kunt tijdens het project al bijsturen.

Bovendien dwingt een nulmeting je tot heldere doelen: wat wil je bereiken, voor wie, en hoe weet je of dat lukt? Dat maakt het evalueren achteraf makkelijker.

Meten is mogelijk, altijd

Of je nu aan het begin staat of al halverwege bent: het is nooit te laat om inzicht te krijgen in effecten. En onderzoek doen is eigenlijk best leuk. Je wordt er wijzer van, ontdekt nieuwe dingen en je ziet wat jouw werk teweegbrengt.

Dus: ben je al begonnen en mis je een nulmeting? Ga dan slim aan de slag met een eenmeting. En start je straks een nieuw project? Denk dan alvast na over een nulmeting. Zo weet je straks precies wat je hebt bereikt.

Ben je benieuwd hoe je met een slimme eenmeting toch waardevolle inzichten kunt verzamelen? Of wil je bij je volgende project wél starten met een nulmeting? Neem contact met me op – ik denk graag met je mee!